Bí quyết chọn thức ăn chăn nuôi heo thực tế và hiệu quả!

Bài viết này chia sẻ những bí quyết chọn thức ăn chăn nuôi heo thực tế, được đúc kết từ kinh nghiệm của nhiều người nuôi lâu năm, giúp bà con tránh lãng phí, chọn đúng loại cám, nuôi heo đạt hiệu quả cao.

1. Chọn đúng loại thức ăn phù hợp từng giai đoạn phát triển

Mỗi giai đoạn phát triển của heo cần một loại thức ăn riêng. Không thể dùng một loại cám cho tất cả, vì nhu cầu dinh dưỡng của heo con, heo thịt và heo nái hoàn toàn khác nhau.

Heo con (dưới 25kg): nên chọn loại thức ăn có hạt nhỏ, mịn, mùi thơm tự nhiên, chứa nhiều đạm dễ tiêu và men vi sinh. Heo con hệ tiêu hóa còn yếu, nếu ăn cám thô hoặc kém chất lượng dễ bị tiêu chảy, chậm lớn. Khi đổi cám mới, nên cho ăn thử 5–7 ngày, quan sát phân và tốc độ ăn. Nếu heo đi phân khô, ăn khỏe, da hồng là loại cám hợp.

Heo thịt (25–100kg): cần nhiều năng lượng để tăng trọng, nên chọn cám có tỷ lệ tinh bột cao (bắp, cám gạo), vừa phải lượng đạm. Giai đoạn cuối nên giảm bớt đạm để heo không bị béo mỡ, tốn cám. Bà con có thể kết hợp cám công nghiệp với nguyên liệu sẵn có như bắp xay, cám gạo để tiết kiệm chi phí.

Heo nái mang thai, nuôi con: nên dùng cám chuyên biệt giàu khoáng và vitamin. Giai đoạn này không nên tiết kiệm, vì nếu nái yếu, heo con sinh ra sẽ còi cọc, chậm lớn.

2. Kiểm tra chất lượng cám bằng mắt, mũi và tay

Một trong những bí quyết chọn thức ăn chăn nuôi heo đơn giản nhưng hiệu quả là quan sát và cảm nhận trực tiếp.

• Mùi: Cám tốt có mùi thơm nhẹ của ngũ cốc, không tanh, không hắc, không mốc. Nếu ngửi thấy mùi lạ, có thể cám đã bị ẩm hoặc pha hóa chất tạo mùi.

• Màu sắc: Cám chất lượng đồng đều, không có tạp chất hoặc mốc xanh.

• Độ ẩm: Lấy một ít cám bóp trong tay, nếu cám tơi, không dính, không vón là đạt.

Một mẹo nhỏ là thử bằng nước: thả một ít cám vào ly nước, nếu nổi lâu trên mặt nước tức là nhiều xơ, nhẹ, giá trị dinh dưỡng thấp. Cám tốt sẽ chìm nhanh và không nổi bọt.

3. Không đổi cám đột ngột cho toàn đàn

Heo rất nhạy cảm với sự thay đổi khẩu phần. Nếu đổi loại cám quá nhanh, heo dễ bỏ ăn, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. Vì vậy, khi muốn đổi sang loại thức ăn chăn nuôi heo mới, bà con nên thử trước trên một nhóm nhỏ trong 5–7 ngày.

Quan sát kỹ ba yếu tố:

• Heo ăn có ngon miệng không

• Phân có khô, không hôi không

• Tốc độ tăng trọng có cải thiện không

Nếu cả ba yếu tố đều ổn, mới nên dùng cho toàn đàn. Cách làm này giúp bà con tránh rủi ro, đồng thời xác định được loại cám phù hợp nhất với điều kiện chuồng trại của mình.

4. Tận dụng nguyên liệu sẵn có để phối trộn hợp lý

Nhiều hộ nuôi heo nhỏ lẻ tiết kiệm được hàng triệu đồng mỗi tháng nhờ biết phối trộn cám công nghiệp với nguyên liệu địa phương.

Một công thức phổ biến cho heo thịt 60–100kg là:

• Cám công nghiệp: 60%

• Bắp xay và cám gạo: 30%

• Bã đậu nành, rau xanh, rỉ mật và men vi sinh: 10%

Trước khi cho ăn, nên trộn đều và ủ khoảng 24 giờ để men hoạt động, giúp heo tiêu hóa tốt hơn. Heo ăn cám ủ men thường ít bị đầy bụng, phân khô, mùi hôi chuồng giảm rõ rệt.

Việc phối trộn như vậy vừa tiết kiệm chi phí, vừa tận dụng được nguồn nguyên liệu địa phương, nhưng cần chú ý đảm bảo vệ sinh, không dùng nguyên liệu ôi mốc.

5. Chọn cám dựa trên kết quả thực tế, không tin quảng cáo

Trên thị trường có hàng chục loại thức ăn chăn nuôi heo, thương hiệu nào cũng quảng cáo tăng trọng nhanh, tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, không phải loại nào cũng phù hợp với điều kiện nuôi của từng hộ.

Người nuôi lâu năm thường chọn cám theo cách rất thực tế: thử, ghi chép và so sánh.
Mỗi vụ nuôi, bà con nên ghi lại loại cám sử dụng, giá mua, lượng ăn vào và tốc độ tăng trọng của heo. Sau 2–3 lứa, sẽ biết loại cám nào cho hiệu quả tốt nhất.

Quan trọng là không nên chạy theo cám giá rẻ bất thường. Cám rẻ có thể pha nhiều chất độn, khiến heo ăn nhiều mà không lớn, lâu dài còn hại gan, thận.

6. Bổ sung men vi sinh và vitamin để heo hấp thu tốt hơn

Dù dùng loại thức ăn chăn nuôi heo nào, bà con vẫn nên bổ sung thêm men vi sinh hoặc enzyme tiêu hóa. Những sản phẩm này giúp đường ruột heo khỏe, hấp thu tốt hơn và giảm mùi hôi phân.

Có thể sử dụng men vi sinh mua sẵn, hoặc tự làm từ hỗn hợp chuối chín, mật rỉ đường và men bánh mì, ủ khoảng 3 ngày. Trộn một lượng nhỏ vào cám (1 muỗng canh cho 1kg cám) mỗi ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt: heo ăn khỏe, phân khô, da bóng mượt.

Ngoài ra, nên bổ sung thêm vitamin tổng hợp và khoáng chất định kỳ để tăng sức đề kháng, nhất là vào mùa mưa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi.

7. Quan sát phân heo để “đọc” chất lượng thức ăn

Một bí quyết rất thực tế mà nhiều người nuôi kinh nghiệm thường chia sẻ: chỉ cần nhìn phân heo là biết chất lượng thức ăn.

• Nếu phân khô, dễ dọn, không hôi: cám tốt, heo tiêu hóa tốt.

• Nếu phân ướt, tanh hoặc có bọt: cám khó tiêu, có thể nhiều tinh bột hoặc bị ẩm.

• Nếu phân chua, sủi bọt nhỏ: heo đang rối loạn tiêu hóa, cần giảm lượng cám hoặc bổ sung men vi sinh.

Quan sát phân mỗi ngày giúp phát hiện sớm vấn đề, điều chỉnh kịp thời để tránh thiệt hại.

8. Theo dõi trọng lượng định kỳ để điều chỉnh thức ăn

Rất nhiều người nuôi heo theo cảm tính, cho ăn theo thói quen mà không theo dõi mức tăng trọng. Điều này khiến chi phí cám bị lãng phí.

Bà con nên cân thử một vài con đại diện mỗi 10–15 ngày để theo dõi tốc độ tăng trọng. Nếu heo tăng chậm, xem lại loại cám, lượng ăn hoặc chất lượng nước uống. Chỉ cần điều chỉnh hợp lý, nhiều hộ đã tăng lợi nhuận thêm 10–15% mỗi vụ.

9. Bảo quản thức ăn đúng cách để tránh hư hỏng, mốc

Cám heo rất dễ hút ẩm, đặc biệt vào mùa mưa hoặc nồm. Nếu bảo quản không đúng, cám mốc sẽ làm heo chán ăn, thậm chí gây bệnh gan và đường ruột.

Nên bảo quản cám ở nơi khô ráo, thoáng mát, kê cao cách nền ít nhất 20cm. Không nên mua quá nhiều một lúc, đặc biệt trong mùa ẩm. Dùng theo nguyên tắc “nhập trước, dùng trước” để tránh tồn kho lâu ngày.

Khi thấy cám có dấu hiệu vón cục, đổi màu, có mùi lạ, tuyệt đối không nên cho ăn dù tiếc tiền.

Kết luận 

Chọn thức ăn chăn nuôi heo phù hợp không chỉ giúp heo lớn nhanh mà còn quyết định lợi nhuận của cả vụ nuôi. Bà con nên nhớ, không có loại cám nào là “tốt nhất cho mọi nơi”, chỉ có loại phù hợp nhất với điều kiện nuôi của mình.

Hiểu rõ đàn heo, chọn đúng loại cám, phối trộn khéo léo, bổ sung men vi sinh, theo dõi thường xuyên – đó chính là những bí quyết giúp bà con nuôi heo hiệu quả, bền vững và ổn định hơn trong thời buổi giá cả biến động.