Các biện pháp chống nóng cho gia cầm

1. Đặt vấn đề

Cấu tạo sinh lý của Gà và gia cầm nói chung đều không có tuyến mồ hôi để thoát nhiệt, mặt khác cơ thể được bao bọc bởi lớp lông vũ rất nóng bức.Việc thải nhiệt để chống lại nắng nóng gặp rất nhiều khó khăn, theo dự báo thời tiết năm 2021 sẽ có những đợt nắng nóng trên 40độ C kéo dài nhiều ngày, hiểu tính cấp thiết của người chăn nuôi, nhà máy thức ăn Alaska xin gửi tới bà con chăn nuôi những biện pháp cụ thể để hạn chế sốc nhiệt cho gà trong những ngày nắng nóng.
Hai nguyên tắc cơ bản để chống nóng cho gà là chống nóng từ bên ngoài môi trường bằng biện pháp vật lý (thông thoáng chuồng trại, cung cấp nước sạch và mát, vệ sinh và làm mát chuồng trại chuồng trại…) và biện pháp chống nóng từ bên trong cơ thể gà như bổ sung vitamin, điện giải…

Hệ thống cung cấp nước uống.

2. Chống nóng từ bên ngoài bằng các biện pháp vật lý

Chuẩn bị chuồng trại chăn nuôi gà đạt yêu cầu chống nóng: Đối với việc phòng chống nóng cho gia cầm thì khâu thiết kế chuồng trại là khâu rất quan trọng. Dưới đây là các tiêu chuẩn về chuồng trại đạt yêu cầu chống nóng tốt:

- Hướng chuồng tốt nhất là hướng đông nam, tránh bức xạ mặt trời.
- Xung quanh chuồng trồng cây xanh tạo bóng mát cho gà trú nắng.
- Nền chuồng sạch sẽ, chất độn chuồng trải mỏng, định kỳ thay chất độn chuồng sao cho luôn khô ráo, sạch mầm bệnh.
- Mái nhà thiết kế đạt tiêu chuẩn chuồng trại chăn nuôi gà, cách mặt đất ít nhất 2m. Nên lợp tôn xốp chống nóng hoặc mái chồng để lưu thông không khí được tốt.
 - Chọn loại vật liệu lợp mái không nên quá nóng (ví dụ: có thể lợp mái ngói, trên đó phủ 1 lớp mái lá và bên dưới mái phía trong chuồng thì phủ 1 lớp bạt chống nóng. Tránh dùng mái quá nóng như mái fibro xi măng).
 - Đối với chuồng kín (nhất là trong chăn nuôi gà đẻ): hệ thống quạt thông gió và giàn mát lắp đặt hợp lý (nên theo hướng dẫn của kỹ sư thiết kế chuồng trại) sao cho thông thoáng nhất và giảm được lượng khí độc lưu thông trong chuồng.
 - Chuồng thiết kế cao ráo, thông thoáng, mát mẻ vào mùa hè, tránh được mưa tạt, gió lùa.
 - Quạt nên lắp ở thế nằm ngang. Không treo quạt trên trần nhà, trên cao thổi xuống vì không khí thổi từ trên xuống là không khí nóng, hiệu quả chống nóng cho gia cầm thấp.
 Chuồng kín: cần bố trí 1 lớp bạt che chắn cho dàn mát, ban ngày kéo bạt xuống, ban đêm kéo bạt lên 1 nửa cho gió mát vào.
 Những ngày trời nắng to: bố trí hệ thống vòi phun nước phía đầu dàn mát và trên mái để làm mát cho cả trong và ngoài dãy chuồng, phun vào thời điểm nóng nhất trong ngày, khoảng từ 10-11h cho đến 3-4h chiều.
- Khi phun mưa cần lưu ý đến việc tăng cường thông gió và thoát nước xung quanh chuồng, tránh nâng cao độ ẩm hay làm ướt chất độn chuồng.
- Mặt tường ngoài của dãy chuồng nên sơn (quét vôi, ve) màu trắng để giảm bức xạ nhiệt.
- Chuồng trại chăn nuôi gà phải đảm bảo luôn sạch sẽ, đặc biệt vào mùa nóng. Đây là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc chống nóng cho gia cầm nói chung và gà nói riêng trong mùa hè nhưng lại rất ít trang trại hiểu rõ tại sao nó lại quan trọng.
- Khi nóng, gà thường giảm khả năng hấp thu và tiêu hóa thức ăn, giảm sức đề kháng với các mầm bệnh nên nếu chuồng nuôi bẩn mà nhất là lớp độn chuồng bẩn, gà càng dễ bị bệnh hơn bình thường rất nhiều. Chưa kể, chuồng trại chăn nuôi gà sạch sẽ sẽ giúp giảm đáng kể hơi nóng bốc lên từ phân, chất độn chuồng, giảm côn trùng lây bệnh.

Hệ thống quạt thông gió.

2.1. Cung cấp thoải mái nước mát và sạch. Tăng lượng nước cũng như máng uống. Đường ống dẫn nước và bể nước có thể xây ngầm hoặc có mái cách nhiệt để giữ cho nước càng mát càng tốt vì nước mát sẽ giúp cho gà hạ thấp được nhiệt độ trong cơ thể.

2.2. Nếu bể chứa nước được làm bằng inox hay nước bị phơi nóng, bà con nên cho nước chảy qua khoảng 5 – 10 m ống kẽm và chôn dưới lòng đất khoảng 50cm sau đó cho chảy vào hệ thông máng, nước sẽ bị lòng đất hấp thụ nhiệt trở nên mát mẻ phù hợp cho gà uống.

2.3. Dinh dưỡng với chăn nuôi gà mùa nóng
- Nhiệt cơ thể tăng 0,7-1,2% sau 2 giờ cho ăn và trao đổi chất của thức ăn vào làm tăng phần lớn nhiệt độ cơ thể. Vì vậy nên cho gà ăn vào buổi sáng sớm, chiều mát và ban đêm, tránh khung giờ cao điểm từ 10h-16h. Chia làm nhiều bữa trong ngày, mỗi lần ăn ít nhưng tăng số bữa.
Ví dụ: để hấp thu tốt hơn trong mùa nóng, một trang trại cho gà ăn vào 6h sáng, 6h chiều và 21h tối.
- Alaska đã bổ sung vitamin C, điện giải, thêm D,L-methionine vào trong thức ăn để giúp gà tăng khả năng tiêu hóa, giải nhiệt và tăng sức đề kháng cho các sản phẩm dành cho gà thịt của Alaska như 2000S, 2100S, 2200S… Nên sử dụng thức ăn vỗ béo cho gà thả vườn từ 20 -30 ngày trước khi xuất bán.
- Tăng số máng ăn (đặc biệt đối với gà thả vườn) sao cho gà không phải mất quá nhiều công sức hay chen chúc để ăn.
- Mật độ vừa phải, đối với gà thịt 9-10con/m2 và gà giống là 4-5con/m2. nếu quá nóng có thể thả gà ra vườn, gốc cây quanh chuồng.

2.4. Với các hộ chăn nuôi gà bằng chuồng kín: nhiệt độ chuồng nuôi luôn đảm bảo từ 22-25độ C; ẩm độ 75%. Hạn chế tối thiểu sự dao động nhiệt độ trong chuồng nuôi - dùng nhiệt kế và ẩm kế để trong chuồng để theo dõi.
Nếu nhiệt độ tăng cao hơn 25 độ C thì có thể phun nước lên mái, phun ở dàn mát…còn nếu ẩm độ xuống thấp quá thì có thể bố trí các vòi phun sương trong chuồng.

Hệ thống phun sương làm mát mái.

2.5. Chuồng hở: tốt nhất nên có khu vực "sân chơi" mát mẻ hoặc vườn nhiều cây để gà "tránh nóng" trong những ngày nhiệt độ lên quá cao.

2.6. Tránh vận chuyển gia cầm trong thời điểm nắng nhất trong ngày từ 10h-15h.

3. Phòng chống nóng từ bên trong cơ thể gà một cách chủ động bằng vaccine, thuốc, vitamin.

- Theo dõi hằng ngày để phát hiện sớm gia cầm ốm, tiến hành cách ly điều trị xử lý kịp thời tránh lây lan ra toàn đàn → đây là một việc làm vô cùng quan trọng cần lưu ý trong chăn nuôi gà không chỉ trong mùa nóng.
- Sau đợt nắng nóng: bổ sung vitamin và chất dinh dưỡng → tránh để gà thiếu chất, giảm cân, mệt mỏi.
- Bổ sung muối ăn, điện giải, B-complex giàu vitamin C vào trong thức ăn, nước uống để giải nhiệt.