Dùng bã đậu nành làm thức ăn chăn nuôi nên hay không?
1. Bã đậu nành là gì và có giá trị dinh dưỡng ra sao?
Bã đậu nành là phần xác đậu còn lại sau quá trình ép hoặc xay đậu nành để lấy sữa hoặc làm đậu phụ. Từ lâu, loại bã này thường bị bỏ đi hoặc chỉ dùng làm phân bón. Tuy nhiên, gần đây nhiều người chăn nuôi đã tận dụng nguồn bã này để làm thức ăn cho heo, gà, bò, vịt… nhờ vào hàm lượng dinh dưỡng tự nhiên tương đối cao.
Theo phân tích, bã đậu nành chứa khoảng 20–25% protein thô, cùng với các dưỡng chất khác như chất béo thực vật, vitamin nhóm B, canxi, photpho và nhiều loại axit amin cần thiết cho vật nuôi. Ngoài ra, bã cũng chứa lượng chất xơ khá dồi dào, tốt cho tiêu hóa nếu dùng đúng liều lượng.
Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất là độ ẩm cao (trên 80%), khiến bã rất dễ bị ôi thiu, nhiễm nấm mốc nếu không bảo quản đúng cách. Nếu dùng bã đã hỏng cho vật nuôi có thể gây rối loạn tiêu hóa, giảm tăng trưởng hoặc thậm chí gây ngộ độc.
2. Ưu và nhược điểm khi dùng bã đậu nành làm thức ăn chăn nuôi
Ưu điểm:
Tiết kiệm chi phí: Bã đậu nành là phụ phẩm có giá rẻ, thậm chí nhiều nơi cho không. Việc tận dụng nguồn này giúp giảm đáng kể chi phí mua cám công nghiệp.
Giàu dinh dưỡng: Hàm lượng đạm tự nhiên trong bã đậu hỗ trợ vật nuôi phát triển nhanh, đặc biệt thích hợp cho heo thịt, bò sữa, bò thịt.
Dễ phối trộn: Bã mềm, dễ trộn với cám, bắp, rau hoặc các loại thức ăn khác. Có thể áp dụng linh hoạt trong nhiều mô hình chăn nuôi.
Nhược điểm:
Dễ hỏng: Nếu không bảo quản kịp thời, bã có thể bị lên men hoặc mốc chỉ sau 1–2 ngày. Việc cho vật nuôi ăn bã hỏng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
Thiếu năng lượng và một số chất: Nếu dùng bã đậu nành làm thức ăn chính mà không phối hợp thêm nguyên liệu khác, vật nuôi có thể thiếu năng lượng, dẫn đến kém phát triển.
Ảnh hưởng mùi vị thịt (nếu dùng quá nhiều): Một số hộ chăn nuôi phản ánh rằng, nếu cho heo/gà ăn quá nhiều bã đậu nành sống, chất lượng thịt có thể bị ảnh hưởng, có mùi hơi lạ.
3. Cách sử dụng bã đậu nành hiệu quả trong chăn nuôi
Để tận dụng hiệu quả bã đậu nành làm thức ăn chăn nuôi, bà con cần lưu ý các phương pháp chế biến và khẩu phần hợp lý như sau:
Ủ chua bã đậu nành
Đây là cách phổ biến và hiệu quả nhất để bảo quản bã trong thời gian dài. Ủ chua không chỉ giúp giữ được dinh dưỡng, mà còn làm tăng hệ vi sinh vật có lợi cho tiêu hóa.
Cách ủ đơn giản:
Trộn bã đậu với cám gạo, rỉ mật hoặc bột bắp.
Cho vào bao hoặc thùng ủ, nén chặt, buộc kín để tránh không khí lọt vào.
Sau 3–5 ngày có thể sử dụng, bảo quản được từ 2–3 tuần.
Phối trộn khẩu phần ăn
Tùy vào đối tượng vật nuôi, tỷ lệ sử dụng bã đậu nành nên điều chỉnh phù hợp:
Heo thịt: 10–20% khẩu phần (đã phối trộn với cám, bắp).
Gà, vịt: 5–10%, tránh dùng quá nhiều dễ gây tiêu chảy.
Bò sữa, bò thịt: trộn cùng cỏ, rơm, bã bia hoặc các loại thức ăn ủ chua khác.
Luôn đảm bảo bã sạch, không có mùi lạ. Có thể bổ sung thêm men vi sinh, chế phẩm EM, vitamin và khoáng chất để cân bằng khẩu phần.
4. Có nên dùng bã đậu nành làm thức ăn chăn nuôi không?
Câu trả lời là CÓ, nhưng cần sử dụng đúng cách và hợp lý.
Việc dùng bã đậu nành làm thức ăn chăn nuôi là giải pháp kinh tế, góp phần tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, giảm gánh nặng chi phí cho bà con. Tuy nhiên, bã đậu chỉ nên là thành phần bổ sung, không nên thay thế hoàn toàn thức ăn chính.
Đặc biệt, không nên sử dụng bã đậu nành đã ôi mốc, có mùi chua, hôi hoặc chuyển màu. Bã phải được sử dụng trong ngày hoặc ủ đúng kỹ thuật để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, cũng cần phối trộn hợp lý với các nguyên liệu khác để đảm bảo vật nuôi tăng trưởng tốt, không ảnh hưởng đến chất lượng thịt, trứng hay sữa.
Lời kết
Tận dụng bã đậu nành trong chăn nuôi là một hướng đi tiết kiệm và thân thiện với môi trường, nhất là trong bối cảnh giá nguyên liệu tăng cao như hiện nay. Nếu biết cách sử dụng đúng kỹ thuật, đây sẽ là nguồn thức ăn phụ bổ ích, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.