Kỹ thuật phối trộn thức ăn chăn nuôi – Bí quyết giúp bà con giảm chi phí, tăng hiệu quả
Vậy kỹ thuật phối trộn thức ăn chăn nuôi có khó không? Làm thế nào để trộn đúng cách, đảm bảo dinh dưỡng mà vẫn tiết kiệm? Bà con hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Vì sao nên phối trộn thức ăn chăn nuôi tại nhà?
Thay vì mua hoàn toàn thức ăn công nghiệp, nhiều bà con chọn cách tự phối trộn thức ăn từ các nguyên liệu sẵn có như ngô, cám gạo, bột cá, đậu tương... Việc này không chỉ giúp tiết kiệm đáng kể chi phí mà còn cho phép người chăn nuôi chủ động điều chỉnh khẩu phần theo từng giai đoạn phát triển của vật nuôi.
Không những vậy, khi tự phối trộn, bà con có thể kiểm soát chất lượng nguyên liệu, tránh tình trạng thức ăn bị pha tạp chất, kém vệ sinh như một số loại kém chất lượng trên thị trường.
Những điều cần hiểu trước khi bắt đầu phối trộn
Trước khi bắt tay vào phối trộn thức ăn, bà con cần hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng của vật nuôi và giá trị dinh dưỡng của từng loại nguyên liệu. Mỗi loại vật nuôi – từ gà, vịt, lợn đến trâu bò – đều có nhu cầu riêng về năng lượng, đạm, chất khoáng và vitamin.
Chẳng hạn, lợn con cần nhiều đạm để tăng trưởng nhanh, trong khi gà đẻ lại cần lượng canxi cao để tạo vỏ trứng. Nếu không nắm được điều này, khẩu phần phối trộn có thể thiếu chất hoặc dư thừa, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và hiệu quả chăn nuôi.
Các nguyên liệu thường dùng trong phối trộn
Ở hầu hết các vùng nông thôn, bà con có thể dễ dàng kiếm được những nguyên liệu như ngô, cám gạo, bã đậu, bột cá, bột xương hoặc rau xanh phơi khô. Mỗi loại nguyên liệu có một vai trò khác nhau.
Ví dụ, ngô là nguồn cung cấp năng lượng chính. Bột cá hoặc đậu tương rất giàu đạm – cần thiết cho sự phát triển của cơ bắp. Bột xương và vỏ sò nghiền bổ sung khoáng chất, đặc biệt là canxi và phốt pho. Ngoài ra, vitamin và khoáng vi lượng cũng có thể được bổ sung qua premix hoặc rau củ phơi khô.
Hướng dẫn kỹ thuật phối trộn thức ăn chăn nuôi
Bước 1: Xác định vật nuôi và giai đoạn phát triển
Trước tiên, bà con cần xác định rõ mình đang nuôi gì – lợn, gà, vịt hay trâu bò – và vật nuôi đang ở giai đoạn nào. Mỗi giai đoạn (con giống, lớn nhanh, nuôi đẻ...) đều cần khẩu phần dinh dưỡng khác nhau. Việc trộn cùng một công thức cho mọi giai đoạn sẽ gây lãng phí hoặc khiến vật nuôi không phát triển đúng chuẩn.
Ví dụ, lợn từ 30 đến 60kg cần khẩu phần đạm vừa phải và năng lượng cao để tăng trọng nhanh. Còn gà đẻ lại cần tăng cường khoáng chất, đặc biệt là canxi.
Bước 2: Chọn và chuẩn bị nguyên liệu
Sau khi xác định nhu cầu, bà con tiến hành chọn nguyên liệu phù hợp. Nên ưu tiên nguyên liệu sẵn có tại địa phương để tiết kiệm chi phí vận chuyển. Nguyên liệu cần được phơi khô, bảo quản nơi thoáng mát để tránh ẩm mốc và nhiễm khuẩn.
Với những nguyên liệu như bã đậu, rau củ phơi khô, bột cá… nên xay hoặc nghiền nhỏ để trộn đều và vật nuôi dễ tiêu hóa hơn. Những nguyên liệu có mùi vị mạnh (như bột cá) nên sử dụng ở mức vừa phải để không làm vật nuôi bỏ ăn.
Bước 3: Lập công thức phối trộn
Đây là bước quan trọng nhất. Bà con có thể tham khảo các công thức có sẵn từ khuyến cáo của ngành nông nghiệp hoặc học từ các hộ chăn nuôi có kinh nghiệm.
Ví dụ, công thức đơn giản cho lợn thịt giai đoạn 30–60 kg như sau: 65% bột ngô, 20% bột đậu tương, 10% cám gạo, 3% bột xương, 2% premix vitamin-khoáng. Tỷ lệ này có thể thay đổi theo giá cả và nguyên liệu sẵn có, nhưng cần đảm bảo tổng dinh dưỡng không bị thiếu hụt.
Nếu có điều kiện, bà con có thể sử dụng các phần mềm phối trộn thức ăn trên điện thoại hoặc máy tính, chỉ cần nhập nguyên liệu và giá trị dinh dưỡng, phần mềm sẽ đưa ra công thức tối ưu.
Bước 4: Tiến hành trộn
Trộn thức ăn cũng cần đúng kỹ thuật để đảm bảo các thành phần được phân bố đều. Bà con nên trộn theo từng mẻ nhỏ, trộn khô trước, sau đó mới thêm các thành phần như vitamin, khoáng hoặc premix vào sau.
Có thể dùng cối trộn tay hoặc máy trộn nhỏ, tùy quy mô chăn nuôi. Thức ăn sau khi trộn nên dùng hết trong vòng vài ngày để tránh mất chất và bị hỏng do thời tiết nóng ẩm.
Bước 5: Theo dõi hiệu quả
Sau khi áp dụng công thức phối trộn, bà con cần quan sát vật nuôi để điều chỉnh kịp thời. Nếu vật nuôi khỏe mạnh, ăn uống tốt, tăng trưởng đều thì chứng tỏ công thức đang hiệu quả.
Ngược lại, nếu thấy vật nuôi chậm lớn, bỏ ăn hoặc đi phân lỏng, có thể do khẩu phần chưa phù hợp. Khi đó, nên điều chỉnh lại tỷ lệ đạm, năng lượng hoặc kiểm tra chất lượng nguyên liệu đầu vào.
Những sai lầm thường gặp khi phối trộn
Không ít bà con khi mới bắt đầu phối trộn thường mắc phải một số sai lầm như trộn theo cảm tính, không có công thức cụ thể; sử dụng nguyên liệu bị mốc, ẩm hoặc bảo quản sai cách khiến thức ăn bị ôi hỏng. Một số trường hợp khác lại quá chú trọng tiết kiệm, cắt giảm các thành phần cần thiết như khoáng và vitamin, khiến vật nuôi chậm lớn, sức đề kháng yếu.
Để tránh những rủi ro này, bà con nên học hỏi thêm kiến thức, theo dõi quá trình nuôi và tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc cán bộ khuyến nông địa phương nếu cần.
Xu hướng phối trộn thức ăn hiện nay
Ngày nay, nhiều hộ chăn nuôi không chỉ tự trộn thức ăn mà còn kết hợp thêm các nguyên liệu mới như men vi sinh, thảo dược, hoặc bã bia, bã sắn lên men để tăng hiệu quả tiêu hóa và giảm bệnh đường ruột. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế "chăn nuôi sạch", hạn chế kháng sinh, bảo vệ sức khỏe vật nuôi và người tiêu dùng.
Ở một số địa phương, nhiều mô hình đã áp dụng rất thành công kỹ thuật phối trộn thức ăn kết hợp với nguồn nguyên liệu tự sản xuất như ngô, rau xanh, thảo dược trồng tại nhà. Việc này giúp giảm chi phí đáng kể và nâng cao chất lượng sản phẩm đầu ra.
Kết luận
Kỹ thuật phối trộn thức ăn chăn nuôi không hề khó nếu bà con nắm vững nguyên tắc và kiên trì thực hiện. Chỉ cần hiểu nhu cầu của vật nuôi, lựa chọn nguyên liệu phù hợp và trộn đúng cách, bà con hoàn toàn có thể tự tạo ra nguồn thức ăn chất lượng, an toàn và tiết kiệm chi phí.
Việc chủ động trong khẩu phần ăn giúp người chăn nuôi không chỉ vượt qua khó khăn về giá thức ăn mà còn nâng cao hiệu quả chăn nuôi về lâu dài. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bà con những kiến thức hữu ích để bắt đầu hoặc cải thiện kỹ thuật phối trộn tại trang trại của mình.