Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi: Hiểu đúng để nuôi hiệu quả

Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi là gì?

Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi là tất cả những loại thực phẩm, nông sản hoặc phụ phẩm nông nghiệp có thể dùng làm thức ăn cho vật nuôi. Tùy vào loại vật nuôi, giai đoạn phát triển và điều kiện thực tế, người chăn nuôi có thể chọn nguyên liệu sẵn có hoặc phối trộn nhiều loại với nhau để đảm bảo đủ dinh dưỡng.

Mỗi nguyên liệu sẽ cung cấp một hoặc nhiều nhóm chất như tinh bột, chất đạm, chất xơ, khoáng và vitamin. Do đó, điều quan trọng là biết cách lựa chọn, kết hợp và xử lý sao cho phù hợp.

Các nhóm nguyên liệu chính trong chăn nuôi

Thức ăn cho vật nuôi thường được làm từ sự phối hợp của nhiều loại nguyên liệu khác nhau. Dưới đây là các nhóm nguyên liệu phổ biến mà người chăn nuôi cần biết.

Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi gồm những loại nào?

Nhóm cung cấp năng lượng

Đây là nhóm nguyên liệu chính trong khẩu phần ăn, giúp vật nuôi có đủ năng lượng để sinh trưởng và vận động.

Ngô hạt là nguyên liệu phổ biến nhất vì chứa nhiều tinh bột và dễ tiêu hóa. Ngoài ra còn có cám gạo, tấm, bột mì, sắn khô. Các loại nguyên liệu này có thể tận dụng từ nông sản địa phương, dễ kiếm và giá thành tương đối thấp.

Nhóm cung cấp đạm

Chất đạm giúp vật nuôi phát triển cơ bắp, tăng cân nhanh, tăng sản lượng trứng hoặc sữa.

Nguyên liệu giàu đạm bao gồm khô dầu đậu nành, bột cá, bột thịt, bột xương. Tùy điều kiện mà có thể dùng thêm bột huyết hoặc đạm từ côn trùng như ruồi lính đen, trùn quế. Các nguồn đạm động vật thường giàu axit amin, nhưng cần bảo quản kỹ để tránh ôi thiu.

Nhóm cung cấp chất xơ

Chất xơ giúp vật nuôi tiêu hóa tốt, giảm rối loạn tiêu hóa, đặc biệt quan trọng đối với gia súc nhai lại như bò, dê.

Nguồn chất xơ phổ biến gồm rau xanh, cỏ voi, rơm, bèo tây, bã sắn, bã đậu. Đây là những nguyên liệu dễ tìm, có thể tận dụng tại địa phương.

Nhóm khoáng và vitamin

Dù chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng khoáng và vitamin rất cần thiết để giúp vật nuôi phát triển toàn diện, tăng sức đề kháng và tránh bệnh tật.

Các nguyên liệu thường dùng gồm bột đá, bột xương, muối ăn, vỏ sò nghiền. Ngoài ra, người chăn nuôi có thể sử dụng premix – là hỗn hợp vitamin và khoáng trộn sẵn được bán trên thị trường, rất tiện lợi và hiệu quả.

Nhóm phụ gia hỗ trợ

Một số nguyên liệu có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa hoặc kích thích ăn như men vi sinh, enzyme, tỏi, gừng, nghệ, cũng có thể thêm vào khẩu phần. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng liều lượng và phù hợp với từng loại vật nuôi.

Nên chọn nguyên liệu như thế nào?

Việc chọn nguyên liệu không đơn giản chỉ là tìm loại rẻ nhất. Người chăn nuôi cần chú ý đến chất lượng, độ an toàn và khả năng tiêu hóa của từng loại nguyên liệu.

Nguyên liệu phải sạch, không bị mốc, không có mùi lạ. Tuyệt đối không sử dụng nguyên liệu bị hư hỏng, vì có thể gây ngộ độc hoặc làm vật nuôi mắc bệnh. Ngoài ra, nên ưu tiên những nguyên liệu có sẵn tại địa phương để giảm chi phí vận chuyển.

Khi phối trộn thức ăn, cần đảm bảo cân đối giữa các nhóm dinh dưỡng. Ví dụ, khẩu phần cho gà thịt nên có khoảng 60% nguyên liệu chứa tinh bột, 25% đạm, còn lại là chất xơ, vitamin và khoáng.

Tự phối trộn thức ăn: Lợi ích và lưu ý

Có nên tự phối trộn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi

Nhiều hộ chăn nuôi hiện nay lựa chọn cách tự phối trộn thức ăn thay vì mua cám viên. Cách làm này có thể giúp tiết kiệm chi phí, nhất là khi tận dụng được nguyên liệu có sẵn. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, người chăn nuôi cần có kiến thức cơ bản về dinh dưỡng.

Khi tự trộn thức ăn, cần đảm bảo mỗi loại nguyên liệu được cân đúng tỷ lệ. Nếu thiếu đạm, vật nuôi sẽ chậm lớn. Nếu thừa tinh bột mà thiếu chất xơ, có thể gây tiêu chảy hoặc béo phì. Ngoài ra, phải bảo quản nguyên liệu khô ráo, sạch sẽ, tránh nấm mốc.

Trong quá trình trộn, có thể bổ sung thêm men vi sinh hoặc enzyme để giúp vật nuôi tiêu hóa tốt hơn, nhất là đối với lợn con hoặc gà non.

Tận dụng nguyên liệu tại chỗ để giảm chi phí

Người chăn nuôi nhỏ lẻ có thể tận dụng nhiều loại nguyên liệu ngay trong vườn, ngoài ruộng hoặc quanh nhà.

Các loại rau củ dư, cơm nguội, vỏ trái cây, bèo, cỏ, bã đậu... đều có thể dùng làm thức ăn cho vật nuôi. Tuy nhiên, phải đảm bảo không bị ôi thiu hoặc nhiễm nấm mốc. Nếu có thể, nên phơi khô, nghiền nhỏ hoặc nấu chín trước khi cho ăn.

Việc sử dụng các nguyên liệu tự nhiên không chỉ giúp giảm chi phí mà còn tạo ra sản phẩm sạch, dễ tiêu thụ hơn trên thị trường.

Xu hướng mới trong việc sử dụng nguyên liệu chăn nuôi

Hiện nay, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng thực phẩm. Do đó, nhiều người chăn nuôi chuyển sang sử dụng các nguyên liệu sạch, an toàn, không chứa kháng sinh hoặc chất cấm.

Một số xu hướng đang được áp dụng bao gồm sử dụng đạm từ côn trùng, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp theo hướng bền vững, và phối hợp thức ăn với men vi sinh hoặc thảo dược để tăng sức đề kháng cho vật nuôi.

Ngoài ra, việc giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu bằng cách phát triển vùng nguyên liệu trong nước cũng đang được khuyến khích để tăng tính chủ động và ổn định giá thành.

Kết luận

Hiểu rõ về nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi là nền tảng để nuôi con gì cũng khỏe mạnh, ít bệnh và cho năng suất cao. Dù bà con nuôi gà, lợn, bò hay cá, việc lựa chọn nguyên liệu phù hợp, an toàn và đủ chất dinh dưỡng sẽ giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả chăn nuôi.

Thay vì chỉ dựa vào thức ăn công nghiệp, bà con hoàn toàn có thể tận dụng nguyên liệu sẵn có, tự phối trộn nếu có kiến thức cơ bản. Chỉ cần chú trọng đến chất lượng và vệ sinh, ai cũng có thể tự sản xuất thức ăn cho vật nuôi một cách hiệu quả và bền vững.